ΓΡΑΣΕΠ 2ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟΥ

Περίληψη από το βιβλίο του Ε. Δημητρόπουλου: Συμβουλευτική Προσανατολισμός ( Κεφ. Μεθοδολογία Μεθοδολογία της Συμβουλευτικής. Ειδικές τεχνικές Διάγνωσης και Θεραπείας)

Α ΤΕΧΝΙΚΕΣ  

Περιλαμβάνονται και εξετάζονται 29 ειδικότερες τεχνικές, που θεωρούνται στη διεθνή βιβλιογραφία, ως οι πιο βασικές και οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες στην αντισταθμιστική – θεραπευτική επανορθωτική παρέμβαση. Οι τεχνικές είναι συνάρτηση της μορφής και του είδους του προβλήματος που φέρνει στη σχέση το άτομο.

1.      Τεχνικές & πηγές συγκέντρωσης Ατομικών Πληροφοριών Διάγνωσης.

Ο Σύμβουλος ή ο Θεραπευτής τις χρειάζονται προκειμένου να βοηθηθούν:

1.      Στη διάγνωση του προβλήματος

2.      Στην επιλογή και στο σχεδιασμό της καλύτερης προσέγγισης για παροχή βοήθειας και θεραπείας.

3.      Στην πρόγνωση/ πρόβλεψη της συμπεριφοράς

4.      Στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της προσπάθειας

α. Ψυχομετρικά Μέσα – Ψυχομετρικές Τεχνικές

Ως Ψυχομετρικά μέσα χαρακτηρίζονται όλα εκείνα τα ποσοτικά μέσα που παρέχουν δυνατότητες για ποσοτική μέτρηση ψυχολογικών, κατά κύριο λόγο, χαρακτηριστικών του ατόμου.

Βασικό ψυχομετρικό μέσο είναι το τέστ, που μπορεί να είναι διαφόρων μορφών, ανάλογα με τους σκοπούς της μέτρησης. Το τεστ είναι ένα μέσο, το οποίο καλύπτει ένα δείγμα συμπεριφοράς ή ενός χαρακτηριστικού του ατόμου.

Τα ψυχομετρικά τεστ διακρίνονται

·        Ανάλογα με το χαρακτηριστικό του οποίου επιχειρείται η μέτρηση

( νοημοσύνης – ενδιαφερόντων κλπ)

·        Ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που εξετάζονται ταυτόχρονα

( ομαδικά – ατομικά0

·        Ανάλογα με το τι κάνει το άτομο όταν εξετάζεται (γραπτά – προφορικά)

·        ανάλογα με τη λειτουργία που αξιοποιείται καθώς το άτομο παίρνει το τεστ ( αναγνώρισης – ανάκλησης).

·        Ανάλογα με τις δεξιότητες που διαπιστώνονται ( γλωσσικά – μηχανικά).

·        ανάλογα με την ειδική ικανότητα που μετράει ένα τεστ ( μηχανικών – κινητικών).

          β. Μη ψυχομετρικά μέσα ή κλινικά μέσα

         είναι μη ποσοτικοί τρόποι με τους οποίους άμεσα ή έμμεσα ο σύμβουλος συγκεντρώνει τις πληροφορίες που του είναι απαραίτητες.

  Αυτά είναι:

α. Λήψη ιστορικού: Είναι άμεση τεχνική, κλασικός τρόπος συγκέντρωσης πληροφοριών.

β. Συνέντευξη: είναι η βάση κάθε άμεσης προσπάθειας.

γ. Το ερωτηματολόγιο: Περιέχονται ερωτήσεις που θ’ αποφέρουν τις κατάλληλες πληροφορίες. Οι ερωτήσεις μπορεί να είναι ανοικτού ή κλειστού τύπου ανάλογα με το είδος και τους σκοπούς των δεδομένων που επιχειρείται να συγκεντρωθούν.

δ. Ελεύθερη περιγραφή συμπεριφοράς: Ζητείται να περιγράφει το άτομο αναλυτικά τα συγκεκριμένα πράγματα που κάνει όταν βρίσκεται στην υπό συζήτηση κατάσταση. Χρήσιμη τεχνική ιδιαίτερα για συλλογή πληροφοριών για συμπεριφορά του ατόμου.

ε. Παρατήρηση: Συστηματική καλοσχεδιασμένη και οργανωμένη προσπάθεια παρατήρησης, επιλεγμένου δείγματος συμπεριφοράς ενός ατόμου, από εκπαιδευμένα άτομα, με παράλληλη συστηματική καταχώρηση και ανάλυση της παρατηρούμενης συμπεριφοράς. Αποτελεσματική μέθοδος αποτύπωσης συμπεριφοράς.

στ. Κλίμακες διαβάθμισης - Κατάλογοι ειδικής συμπεριφοράς ( αλλά χωρίς διαβάθμιση): Τρόπος ποσοτικής έκφρασης των αποτελεσμάτων παρατήρησης.

ζ. Πληροφορίες από τρίτους: Τρίτος θεωρείται οποιοδήποτε άτομο που σχετίζεται ή σχετιζόταν με το άτομο αυτό.

η. Ατομικό μητρώο: Έχουν διάφοροι φορείς. Χρειάζεται προσοχή ως προς

·        Την ακρίβεια και το κύρος των πληροφοριών που παρέχουν.

·        Την εμπιστευτικότητα σχετικά με αυτά.

·        Τον τρόπο με τον οποίο θα ερμηνευτούν και θα χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες.

 θ. Προσωπικές ενασχολήσεις: Οι διάφορες ενασχολήσεις του ατόμου, ιδίως ελεύθερου χρόνου.

ι. Προσωπικές πηγές: ( Προσοχή! στη χρήση των πληροφοριών)

                                          i.  Εκθέσεις ( μαθητικής ηλικίας)

                                           ii. Αλληλογραφία

Προσωπικές του ατόμου   iii.  Ατομικά Ημερολόγια

                                           iv. Αυτοβιογραφικά κείμενα

  κ. Κοινωνιομετρικές Τεχνικές: Διαπιστώνεται η κοινωνική θέση και συμπεριφορά του ατόμου και οδηγούν στην κατασκευή ενός κοινωνιογράμματος στο οποίο εμφανίζεται διαγραμματικά η θέση ή η συμπεριφορά του ατόμου ως προς το υπό εξέταση χαρακτηριστικό.

γ. Προβληματισμός: Ψυχομετρικά ή μη ψυχομετρικά Μέσα;

Πλεονεκτήματα ψυχομετρικών προσεγγίσεων: α. ασφάλεια των στατιστικών αναλύσεων. β. Υπάρχουν τα άτομα με ψυχολογικά προβλήματα που δεν είναι συνεπή σε μη ψυχομετρικά μέσα.

Το καλύτερο είναι συνδυασμός. Ποτέ ένα τεστ από μόνο του.

Πλεονεκτήματα των τεστ:

Προβλήματα από τα τεστ

ü      αμφισβήτηση κύρους και αξιοπιστίας

ü      λειτουργούν αρνητικά για συγκεκριμένες ομάδες ατόμων ( επίδοση των ατόμων ανάλογα με κοινωνική θέση).

ü      μέτρηση μόνο κάποιων χαρακτηριστικών

ü      παραβίαση κανόνα ατομικής ανεξαρτησίας

ü      καλλιέργεια μηχανοποίησης διαδικασιών σκέψης, λήψης απόφασης κλπ

αντικανονική ή λανθασμένη χρησιμοποίηση των τεστ οδηγεί σε αδιέξοδα ή πρόκληση βλαβών.

ΠΡΟΣΟΧΗ στην επιλογή του τεστ και στον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί:

a)      καλύτερα να επιλέγεται με τη συνεργασία του ατόμου.

b)      να δίνεται το τεστ στο σωστό χρόνο.

c)      να γίνονται γνωστά τα αποτελέσματα του τεστ στο ενδιαφερόμενο άτομο, να δικαιολογείται η συγκεκριμένη ενέργεια.

d)      να μη χρησιμοποιείται το τεστ από το σύμβουλο, αν δεν το γνωρίζει καλά.

e)      χρήσιμο να ενημερώνεται το άτομο για τις δυνατότητες του τεστ, τους περιορισμούς και την πιθανότητα σφάλματος.

  δ.  Ατομικές πληροφορίες – Εμπιστευτικότητα

Είναι ανάγκη η εμπιστευτική χρήση των ατομικών πληροφοριών:

v     Η αρχή της εμπιστευτικότητας είναι μέρος της δεοντολογίας της συμβουλευτικής σχέσης.

v     Μόνο για την ωφέλεια του ατόμου και με τη σύμφωνη γνώμη του μπορούν να γνωστοποιηθούν οι πληροφορίες

v     Η συγκέντρωση πληροφοριών πρέπει να γίνεται με την έστω και έμμεση συγκατάθεση του ατόμου.

2.      Ψυχοδραματικές – Προσομοιωτικές ( Moreno)

Ψυχόδραμα: Σειρά ειδικών τεχνικών που αξιοποιούν τη ζωντανή αυθόρμητη δραματοποίηση ως μέσο για την επίλυση ατομικών προβλημάτων.

Κοινωνιόδραμα: Λέγεται αν το πρόβλημα είναι κοινωνικό θέμα.

Κεντρική ιδέα: Όταν κάποιος υποδύεται ένα ρόλο, επηρεάζεται απ’ αυτόν κι ο ρόλος έχει θεραπευτικές, καθαρτικές δυνατότητες.

α. Παίξιμο ρόλων: Προβλέπει τη δημιουργία μιας κατάστασης όπου η διήγηση υποκαθίσταται με παίξιμο, όπου το άτομο υποδύεται ένα ρόλο. Αυτός ο ρόλος σχετίζεται με τις δραστηριότητες ή μορφές συμπεριφοράς που το άτομο συναντά δυσκολίες προσαρμογής.

Απαιτεί: Πολύ καλή κατάρτιση συμβούλου.

Πλεονέκτημα: Δίνεται στο άτομο η ευκαιρία, να εκφραστεί στην πράξη για μια συμπεριφορά του.

β. Αναστροφή ρόλων: Δυο άτομα παίζουν αντίθετους ρόλους.

γ. Ταύτιση με ρόλο – Προβολή: Αναγκάζεται το άτομο από το Σύμβουλο να

                                 I.      Μπει στη θέση κάποιου άλλου και να πει πως νιώθει.

                              II.      Φαντάζεται το ρόλο που επιθυμεί να παίξει

                            III.      Προβάλει στο χρόνο δηλ. να περιγράψει πιθανή μελλοντική του αντίδραση στο υπό συζήτηση σημείο.

δ. Η Τεχνική του « Διπλού Εγώ»:

1. Παίζουν δυο τον ίδιο ρόλο
2. Το ίδιο άτομο παίζει δυο ρόλους έτσι ώστε το ένα να είναι αντίθετο του άλλου. Έτσι ακούγεται και ο αντίλογος.

ε. Η Τεχνική του « Καθρέφτη»: Το ρόλο του καθρέφτη τον παίζει δεύτερο άτομο. Πλεονέκτημα σε σχέση με τον πραγματικό καθρέφτη  είναι ότι το άτομο δεν βλέπει τον εαυτό του, όπως θέλει να τον παρουσιάζει.

 στ. Η Τεχνική της σιωπής: Όταν επιχειρείται να δοθεί έμφαση στη μη λεκτική επικοινωνία.

ζ. Τεχνική της προσομοίωσης: Εικονική αναπαραγωγή πραγματικών καταστάσεων της κοινωνικής ζωής.

Τα παιχνίδια προσομοίωσης είναι μέσα και εργαλεία προς συγκεκριμένο σκοπό.

Από τα πολλά πλεονεκτήματα εδώ αναφέρουμε:

Τα άτομα:

q       Υποδύονται μελλοντικούς ρόλους.

q       Αποκτούν εμπειρίες και γνώσεις για την πραγματική ζωή.

q       Εθίζονται σε ομαδική συμπεριφορά.

q       Δοκιμάζουν λύσεις και διεξόδους σε προβλήματα, έχουν δυνατότητα άμεσης ανατροφοδότησης και ενίσχυσης.

q       Έχουν ευκαιρίες επικοινωνίας, εξωτερίκευσης συναισθημάτων.

3. Θεραπεία μέσω της Τέχνης

Περιλαμβάνει αξιοποίηση κάθε είδους τέχνης, προκειμένου να βοηθηθεί το άτομο στην αυτοπραγμάτωση και προσαρμογή του.

                                  α. Διαγνωστική ( Διευκόλυνση αποκάλυψης

Βασικές λειτουργίες:                          χαρακτηριστικών και προ-

                                                         βλημάτων του ατόμου).

                                   β. Θεραπευτική: (Επιδίωξη κάθαρσης - έκφρασης

                                                                     συναισθημάτων, λύση συγκρούσεων κλπ).

Εφαρμογή : α. Δίνονται τα υλικά και ζητείται να κάνει το άτομο ό,τι θέλει

                   β. Δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες

Παράλληλα γίνεται και συζήτηση.

  4.  Παιγνιοσυμβουλευτική – Παιγνιοθεραπεία

Το παιχνίδι έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή του παιδιού.

 Η ενασχόληση μ’ αυτό είναι τρόπος έκφρασης και εξωτερίκευσης συναισθημάτων.

Η Melani Klein: Θεωρεί την έκφραση με το παιχνίδι για τα παιδιά, αντίστοιχη με τον «ελεύθερο συνειρμό» για τους μεγάλους.

Το παιχνίδι μπορεί: Να είναι α. ελεγχόμενο

                                               β. ελεύθερο

                                Να χρησιμοποιηθεί για α. Διάγνωση

                                                                     β. Θεραπεία

Για την εφαρμογή του απαιτείται α. Κατάλληλος χώρος

                                                      β. Ανάλογη ατμόσφαιρα

                                                     γ.  Χρόνος και Υπομονή εκ μέρους του Συμβούλου

  5. Εργασιοθεραπεία – Εργοθεραπεία _ Ασχολιοθεραπεία

Χρησιμοποιείται για μείωση των συγκρούσεων ή των εντάσεων με ενεργητικό τρόπο.

Ενδιαφέρει η διαδικασία παραγωγής προϊόντων και η ψυχολογική ωφέλεια του ατόμου.

Επιδιώκεται από το άτομο:

6. Βιβλιοθεραπεία – Βιβλιοσυμβουλευτική

Χρησιμεύει: α. Πληροφόρηση ( Σκοπός η ενημέρωση του ατόμου πάνω σ’ ένα τομέα, η εκπαίδευση και κατάρτισή του).

                    β. Θεραπεία ( π.χ. Λογοτεχνία).

  Κέρδος:

Ø      Οικονομία χρόνου.

Ø      Εξοικείωση με συγκεκριμένη ορολογία.

Ø      Αναγκαστική ενασχόληση του ατόμου.

Ø      Ώθηση στο άτομο να σκεφτεί διάφορες λύσεις.

Ø      Δημιουργείται καθησυχαστικό αίσθημα λόγω ομοιοπάθειας.

Μειονέκτημα: 1. Τα άτομα νομίζουν ότι είναι ικανά να λύσουν το πρόβλημα μόνα τους.

              2.           Δημιουργείται μεγαλύτερο άγχος λόγω των προβλημάτων των    άλλων – Προσωποποίηση εμπειριών.

Ο Σύμβουλος όταν αναθέτει μελέτη, οφείλει:

Ενεργητική Βιβλιοθεραπεία: Να γράφει το άτομο μόνο του μια ιστορία.

7. Τεχνικές στα πλαίσια της Ψυχολογίας της Συμπεριφοράς

             ( Διαμόρφωση συμπεριφοράς – Μάθησης και Θεραπείας)

α. Ενίσχυση:

Επανάληψη μιας αντίδρασης – συμπεριφοράς που ικανοποιεί κάποια ανάγκη

                                                    i.            θετική ( χρήση θετικών ενισχυτικών στοιχείων)

                                                  ii.            αρνητική ( χρήση αρνητικών «             «          )

Θετικό ενισχυτικό στοιχείο: Κάθε στοιχείο που προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα στο άτομο. Ενισχυτικό μπορεί να είναι και το περιβάλλον.

Ο Σύμβουλος οφείλει α. να κρίνει ποια ενισχυτική συμπεριφορά είναι κατάλληλη σε κάθε περίπτωση β.  να ορίζει  ακριβώς ποια συμπεριφορά θα ενισχυθεί και ποια όχι.

Επαγωγική Ενίσχυση: Μίμηση και συμπεριφορά προτύπου.

Τρόποι χρήσης προτύπου: * Ολικός ( Το πρότυπο υποδύεται σύνολο συμπεριφορών που πρέπει να αποκτήσει το άτομο).

** Μερικός ( Η συμπεριφορά παρουσιάζεται κατά μέρη).

Στη θετική ενίσχυση ανήκει και η σταδιακή προσέγγιση: Αξιοποιεί τη σταδιακή διαμόρφωση μιας συμπεριφοράς με από-μάθηση μιας άλλης με μικρά – μικρά βήματα

( ρυθμό που αντέχει το άτομο).

β. Πειθώ – Πίεση – Τιμωρία

  Η πειθώ χρησιμοποιείται: i. σπάνια,

                         ii. ποτέ στην αρχή της συμβουλευτικής σχέσης,

                                                 iii.            σε άτομα με νοητική διαύγεια και συναισθηματική ηρεμία.

Άσκηση πίεσης: Γενικά δεν ενδείκνυται, μόνο σε περίπτωση ανεπάρκειας άλλων μεθόδων.

Τιμωρία: Εφαρμόζεται ακόμη σπανιότερα,

Πρέπει να επιβάλλεται άμεσα, συνειδητά και να συνδέεται με την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

Είναι το αντίθετο της ενίσχυσης, ( ό,τι προσθέτουμε στην ενίσχυση το αφαιρούμε στην τιμωρία και αντίστροφα).

Ο Σύμβουλος αποφασίζει για το είδος της τιμωρίας.

Αποτέλεσμα: Μόνο η εξάλειψη της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.

Να χρησιμοποιείται μαζί με την ενίσχυση.

Την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά ακολουθεί επίπονο αποτέλεσμα: I. Ηλεκτροσόκ

                                                                                           II. Χημικό παρασκεύασμα.

Πολλές φορές περιοριζόμαστε μόνο στη φανταστική φάση.

γ. Απόσβεση: Παύουμε να ενισχύουμε τη συμπεριφορά που θέλουμε να σταματήσει – την αγνοούμε συστηματικά.

Αποτελεσματική απόσβεση: i. Συνοδεύεται από θετική ενίσχυση

ii.Ελέγχονται όλες οι πηγές που ενισχύουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

iii.Καθορίζεται με ακρίβεια η προς απόσβεση συμπεριφορά.

δ. Σωματικές Τεχνικές – Μυϊκή χαλάρωση

Όταν το σώμα ενδιαφέρει τόσο ως σκοπός όσο και ως μέσο και μάλιστα η κατάσταση του σώματος σε σχέση με τα διάφορα ψυχολογικά ή άλλα προβλήματα. Οι ψυχοσωματικές προσεγγίσεις βοήθειας και θεραπείας στηρίζονται στην πεποίθηση ότι είναι καταλυτική η σημασία του σώματος στην ψυχική κατάσταση του ατόμου.

Η νευρομυϊκή χαλάρωση προηγείται πολλών άλλων τεχνικών ψυχοθεραπείας. Επιτυγχάνεται με συγκεκριμένες κινήσεις ομάδων μυώνων, ανάλογα με το μέρος του σώματος που είναι επιθυμητό να χαλαρωθεί. Αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό η φαντασία, να φαντάζεται το άτομο χαλαρωτικές σκηνές, συνθήκες, εμπειρίες.

Η φανταστική βίωση γίνεται με σωστά καθοδηγούμενο και ελεγχόμενο τρόπο.

ε. Διακοπή σκέψης: Εφαρμόζεται όταν άτομα ασχολούνται ασταμάτητα με ανεπιθύμητες σκέψεις και συζητήσεις.

στ. Προσωρινή απομάκρυνση: Αν απομακρυνθεί το άτομο προσωρινά από την κατάσταση που προκαλεί την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Έτσι παύει και η ενίσχυση αυτής της συμπεροφοράς.

ζ. Αμοιβαία επίσχεση: Στηρίζεται στις αρχές 1. Ό,τι μαθαίνεται  απομαθαίνεται

           και 2. Την εμπειρία που ζει το άτομο στη φαντασία του μπορεί να τη βιώσει και στην πραγματικότητα.

Περιπτώσεις:

1)      Από- ευαισθητοποίηση ή συστηματική από-ευαισθητοποίηση

I.                    Εντοπίζονται τα αρνητικά ερεθίσματα με τη βοήθεια του ατόμου

II.                 Ιεραρχούνται τα ερεθίσματα σε ναι σειρά που αντανακλά αύξηση της δυσάρεστης εμπειρίας

III.               επινοούνται καταστάσεις σχετικές με το πρόβλημα.

IV.              Ακολουθεί χαλάρωση – Φαντάζεται το άτομο ότι ζει την ηπιότερη οδυνηρή κατάσταση και επανάληψη.

V.                 Όταν τελειώσουν όλες οι ιεραρχήσεις ζητείται από το άτομο να βιώσει την πραγματική κατάσταση που του προκάλεσε το πρόβλημα.

2)      Η ζωντανή από- ευαισθητοποίηση είναι η φυσική – σωματική καθοδήγηση.

3)      Καταιγισμός - Έκθεση: Στενή επαφή του ατόμου επί πολύ με το ερέθισμα. Πολλάκις προηγείται φανταστικός καταιγισμός.

  8. Ψυχαναλυτικές Τεχνικές / Ελεύθερος συνειρμός

Οι κύριες τεχνικές της ψυχανάλυσης είναι οι εξής τρεις:

α. Ελεύθερος συνειρμός: Το άτομο υπό αυστηρά καθορισμένες συνθήκες ανακαλεί στη μνήμη του και ιστορεί λεπτομερώς συμβάντα αισθήματα, συμπεριφορές του παρελθόντος.

β. Αντιμετώπιση της αντίστασης

γ. Η ερμηνεία: Ο αναλυτής προσπαθεί να δώσει νόημα στις κάποτε ακόμη κι ασυνάρτητες ίσως και ασύνδετες περιγραφές του ατόμου.

  Υπνοθεραπεία: Στηρίζεται στην ύπνωση. ( μπορεί να γίνει με i.  ένα καλό υπνωτιστή

                   και ii. άτομα δεκτικά στην ύπνωση. Χρησιμοποιείται για θεραπεία συμπτωμάτων φοβιών, σεξουαλικών προβλημάτων, αϋπνίας, παχυσαρκίας, άγχους αμνησίας).

Υποβολή: Δεν είναι αποτελεσματική σε όλα τα άτομα. το άτομο υποβάλλεται σε πνευματικές καταστάσεις σε μεγάλο ή μικρό βαθμό άσχετες με την πραγματικότητα.

  9. Τεχνικές από Λογοθεραπεία (Frankl).

α. Παράδοξη Πρόθεση: Προτείνει να ασχοληθεί το άτομο με αυτό που στην πραγματικότητα φοβάται να κάνει.

β. Απόσπαση προσοχής: Προβλέπει την προσπάθεια να αποσπαστεί το άτομο από το θέμα που του δημιουργεί το πρόβλημα και να στραφεί προς κάτι άλλο ανώδυνο και παραγωγικό.

  10. Τεχνικές Aτομικής Ψυχολογίας

Λογικών Συνεπειών & Ανάπτυξης υπευθυνότητας: Ως εναλλακτική λύση προς την τιμωρία, ενίσχυση. Διδάσκεται το άτομο να είναι το ίδιο υπόλογο για τις πράξεις και τις παραλήψεις του.

Στηρίζεται στην αρχή : Ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να επωμίζεται τις ευθύνες του άλλου, ούτε να δέχεται τις συνέπειες των πράξεών του. Έτσι το άτομο δεν μπορεί να γίνει υπεύθυνο.

Προσοχή: Κίνδυνος η τεχνική να μετατραπεί σε τιμωρία.

Το άτομο πρέπει να έχει υπευθυνότητα, δηλ. να έχει την αίσθηση ότι το ίδιο έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολλά πράγματα στη ζωή του.

Η αίσθηση της συν- ευθύνης συνδέεται αναπόσπαστα με την υπευθυνότητα. Η συν- ευθύνη ανήκει στους άλλους κατά την παιδική ηλικία και με τα χρόνια μετατρέπεται σε ευθύνη για το άτομο.

Μαθαίνει το άτομο την αίσθηση της ευθύνης όταν του δίνονται πρωτοβουλίες, όταν μοιράζονται ευθύνες και κατανοεί το δικό του μέρος της ευθύνης.

  11. Νευροψυχιατρικές Τεχνικές.

Εφαρμόζονται κατά κύριο λόγο σε κλινικούς χώρους κυρίως από νευρολόγους και ψυχιάτρους. Τέτοιες είναι το ηλεκτροσόκ, η φαρμακοθεραπεία, οι διάφορες ιατρικές θεραπείες, η νευροφυσιολογία.

Σοφία Σμυρνή

Κελεσίδου Έλενα

Πίσω στη Συμβουλευτική

 στην κορυφή της σελίδας