ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Επιτυχία πρόληψης εξαρτάται από
αντιδράσεις γονέων και παιδαγωγών.
Λόγω του ότι πρέπει να φροντίζουν
τα παιδιά σε δυο επίπεδα:
1.
Ικανοποίηση ψυχοσωματικών
αναγκών
2.
Αποφυγή λαθών στην αγωγή τους
Οικογενειακό περιβάλλον και
ψυχικές διαταραχές
Η
οικογένεια προκαλεί σημαντική επίδραση και
λόγω της ηλικίας του παιδιού όταν βρίσκεται
μέσα σ ‘ αυτή.
Το παιδί βρίσκει σ’ αυτή:
·
Αγάπη, σιγουριά και φροντίδα
για μεγάλη διάρκεια
·
Αγάπη και ψυχικούς δεσμούς
των μελών της.
Αρνητικές
επιδράσεις της οικογένειας σε σχέση με
άλλους παράγοντες:
·
Κοινωνικό
και πολιτιστικό υπόβαθρο της χώρας.
·
Πολίτευμα
της χώρας. ( Παίζει ρόλο σε σκοπούς και
μεθόδους αγωγής).
·
Δομή
προσωπικότητας γονέων.
·
Μορφωτικό,
κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο της
οικογένειας.
·
Περιστασιακοί
παράγοντες ( π.χ. αλλαγές στην οικονομική
κατάσταση της οικογένειας, πρόβλημα υγείας,
εμπειρίες από παιδικά βιώματα γονιών).
·
Κατάσταση
μέσα στην οικογένεια:
α.
σχέση γονέων μεταξύ τους.
β. Αριθμός μελών
γ. Σειρά γέννησης
δ. Κλίμα που δημιουργείται
σε μια οικογένεια
Επειδή:
|
Τροφή).
Ø
Ασφάλεια
– Προστασία
Ø
Αγάπη
– Στοργή
Ø
Αναγνώριση
– Εκτίμηση
Ø
Αυτοπραγμάτωση
ü
Ιδρυματισμό
ü
Ανήλικους εγκληματίες
ü
Χρήση ναρκωτικών – Πορνεία
ü
Δυσκολία σε διαπροσωπικές
σχέσεις
v
Να επιτρέπεις ανάληψη
πρωτοβουλιών από το παιδί.
v
Δημιουργία ευκαιρίας για
επιτυχία
v
Αποφυγή κακόβουλων
συγκρίσεων
v
Αποδοχή και σεβασμός ως άτομο
ξεχωριστό
v
Μη χρησιμοποίηση του παιδιού
για ικανοποίηση δικών τους ψυχολογικών
αναγκών.
Η αναγνώριση και
αυτοεκτίμηση οδηγεί σε ανάπτυξη θετικού
αυτοσυναισθήματος
Ικανοποιείται:
με ενθάρρυνση και ενίσχυση πρωτοβουλιών.
Σημαίνει:
α. Βοήθεια από γονείς για να γίνει το παιδί
όσο πιο νωρίς ανεξάρτητο, προσαρμοσμένο στο
κοινωνικό του περιβάλλον.
β. Ανάπτυξη πνευματικών και
ισχυρότερων δεσμών με τους
στο
τέλος αν η συμπεριφορά τους είναι σωστή.
Οι επιδιώξεις του
είναι ανάλογες με τις κλίσεις, τις
ικανότητες του ατόμου και το περιβάλλον
μέσα στο οποίο ζει.
Η ικανοποίηση
αυτής της ανάγκης διαρκεί μια ολόκληρη ζωή.
Πιθανές
συνέπειες από τη μη ικανοποίηση των βασικών
αναγκών, εξαρτώνται από:
i.
Διάρκεια
ii.
Βαθμό έντασης
iii.
Κάθε οργανισμό με ιδιαίτερη
έμφαση στη ζωτικότητα του ατόμου.
Ματαίωση:
Επέρχεται όταν η μη ικανοποίηση της ανάγκης
περνά τα όρια της αντοχής του ατόμου.
Αποτελέσματα:
1. Μειωμένο αυτοσυναίσθημα.
2.Δημιουργία μνησικακίας και
εχθρότητας.
3.Φόβος του ατόμου ότι δε τα
καταφέρει.
4.Προσπάθεια
μείωσης των εντάσεων που προκαλούνται από
τα προηγούμενα.
Διαδικασίες
για μείωση εντάσεων |
Πίεση,
ενόχληση απ’ τη μη ικανοποίηση ανάγκης |
Τρόποι
συμπεριφοράς για μείωση των εντάσεων |
|
Όρια
ανοχής στη ματαίωση |
|
Εξιδανίκευση |
Στενοχώρια,
δυσφορία |
Έκφραση |
Θετική
αναπλήρωση |
Αβεβαιότητα |
Επιθετικότητα |
Ουδετεροποίηση |
Συναισθήματα
κατωτερότητας |
Περιορισμός
δράσης |
Απώθηση |
Μνησικακία |
Εκλογίκευση |
Αρνητική
αναπλήρωση |
Εχθρότητα |
Αποπροσωποποίηση |
Παλινδρόμηση |
Φόβος |
|
Σωματοποίηση |
Τελεία
αποθάρρυνση |
|
|
Α. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ
(Υποσυνείδητες διαδικασίες άμυνας με
ψυχαναλυτική ορολογία )
α. Απώθηση: Το άτομο ξεχνά την
ανεπιθύμητη ή τραυματική του εμπειρία και
συμπεριφέρεται σα να μην υπήρχε αυτή. Τα
απωθημένα βιώματα δεν παύουν να
αγωνίζονται να επανέλθουν στη συνείδηση.
Είναι η απώθηση οριστική λύση;
Όχι
διότι: 1. εμφανίζονται όταν αδυνατίζει το
Εγώ ( Μέθη – Ύπνος)
2.Όταν
οι παρορμήσεις του Εκείνου
πολλαπλασιάζονται
( εφηβεία).
β. Αναπλήρωση:
Θετική:
Αναπληρώνεται μια αδυναμία σ’ έναν τομέα
με καλή επίδοση σε άλλον.
Αρνητική:
Με προκλητική ή αποκλίνουσα συμπεριφορά.
γ. Σωματοποίηση:
Μετατροπή ψυχικών εντάσεων και συγκρούσεων
σε σωματικά συμπτώματα π.χ. άσθμα –
στομαχόπονος. Έτσι το άτομο εξασφαλίζει
κάποια δικαιολογία για τυχόν αποτυχία και
την προσοχή των άλλων.
δ. Εξιδανίκευση:
Η μετατροπή μιας κοινωνικά απαγορευμένης
ανεπίτρεπτης επιθυμίας σε μια «λεπτότερη»,
ευγενέστερη και κοινωνικά αναγνωρισμένη
μορφή δραστηριότητας.
ε. Παλινδρόμηση: Όταν
το άτομο επιστρέφει σε πρότερους
ανωριμότερους τρόπους συμπεριφοράς,
προκειμένου να αποφύγει δυσκολίες τις
οποίες όφειλε να αντιμετωπίσει. Είναι
συνηθισμένη στην παιδική ηλικία και κυρίως
παροδική.
ζ. Ουδετεροποίηση:
Συναισθηματική απόσταση από κάθε βλάβη που
μπορεί να γίνει αιτία για μείωση του
αυτοσυναισθήματος.
Β. ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΓΙΑ
ΜΕΙΩΣΗ ΕΝΤΑΣΕΩΝ
α. Έκφραση:
i.
Προφορικό λόγο
ii.
Πεζό ή ποιητικό λόγο
iii.
Ζωγραφιά – κατασκευή
iv.
Μέσω της τέχνης
β. Επιθετικότητα:
Ανεπιθύμητη συμπεριφορά που
πολλές φορές προέρχεται από το ότι τα
παιδιά μιμούνται τους ενήλικους που
φέρονται έτσι.
γ. Ο περιορισμός –
συστολή:
Περιορισμός στο
ελάχιστο των δραστηριοτήτων και απαιτήσεων
έως και παραίτηση, υποταγή ή αποκοπή από τον
έξω κόσμο.
Εμφάνιση εκρήξεων
οργής χωρίς εξωτερική αιτία από τα
περιορισμένα παιδιά.
δ. Εκλογίκευση:
Μια υποσυνείδητη
αυταπάτη, όπου αλλάζει η πραγματικότητα και
τη φέρνουμε στα μέτρα μας.
ε. Αποπροσωποποίηση:
Όταν δεν
αλλάζει η
πραγματικότητα ( εκλογίκευση), αλλά
το πρόσωπο με:
1. Αλκοόλ – Ναρκωτικά.
2.Παιχνίδια υπόδυσης
ρόλων.
3. Ονειροπολήσεις.
ΕΠΙΖΗΜΙΟΙ
ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΓΟΝΕΩΝ
1.
Εχθρικοί – Απορριπτικοί
γονείς:
·
Κατακρίνουν
·
Θεωρούν αυτονόητα τα
προτερήματα και την καλή συμπεριφορά.
·
Σπάνια δείχνουν αγάπη και
στοργή
·
Δε φροντίζουν να
ικανοποιούνται οι ψυχοσωματικές ανάγκες
του παιδιού
·
Δε βρίσκουν χρόνο για τα
παιδιά
·
Κακομεταχειρίζονται,
κακοποιούν τα παιδιά ή τα παραχαϊδεύουν για
αντιστάθμισμα αισθήματος ενοχής για
εχθρικότητα που νιώθουν.
Προκαλεί:
Ανάπτυξη αισθημάτων εχθρότητας,
επιθετικότητας προς τους συνομηλίκους,
σκληρότητα, μειωμένο αυτοσυναίσθημα,
τάσεις αυτοτιμωρίας, αδυναμία προσαρμογής
και αντικοινωνική συμπεριφορά, εγκληματική
συμπεριφορά, προβληματική συμπεριφορά.
Ρυθμίζουν
όλες τις λεπτομέρειες της ζωής του παιδιού ,
αποφασίζουν, απειλούν, τιμωρούν.
Προκαλεί
σαν υπερπροστασία:
α. Παθητική εξαρτημένη συμπεριφορά
β. Έλλειψη πρωτοτυπίας και δημιουργικών
ικανοτήτων.
γ.
Έλλειψη σιγουριάς και φόβος σε άγνωστες
καταστάσεις
Το αντίθετο όπου υπάρχει ενίσχυση και
συμμετοχή των γονέων δημιουργείται
εσωτερική σιγουριά και αίσθημα χαράς για τη
ζωή και δράση.
ΣΧΟΛΙΚΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
2.
Να βοηθήσει στη
διάγνωση και αντιμετώπιση διαταραχών που
το παιδί κουβαλά.
ü
Εστιάζει τη
λειτουργία του στη μετάδοση γνώσεων και
παραμελούνται οι κοινωνικές και
συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού.
ü
Υπάρχουν
δυσκολίες στις παρούσες συνθήκες
λειτουργίας
(
Μεγάλος αριθμός παιδιών στην τάξη –
μετωπική διδασκαλία – έλλειψη ειδικής
παιδείας των δασκάλων – έλλειψη βοήθειας
από σχολικό ψυχολόγο).
ü
Δεν προσφέρει
ειδικά στην ύπαιθρο τη δυνατότητα
δημιουργίας ειδικών τάξεων.
v
Πολίτευμα της
χώρας
v
Οργάνωση του
σχολείου
v
Αναλυτικό
πρόγραμμα
v
Κοινωνικοπολιτιστικό
πλαίσιο
|
||||
|
q
Να μην ακολουθεί το ρυθμό των
λίγων μαθητών
q
Να μην έχει απαίτηση για την
ίδια υψηλή επίδοση και απόδοση
q
Να συγκρίνει την επίδοση του
μαθητή με την προηγούμενή του
q
Να ενισχύει την πρόοδό του
q
Να δημιουργεί στην τάξη μια
ευχάριστη και ζεστή ατμόσφαιρα
q
Να προσέχει και τον καλό
μαθητή σε μια τάξη αρίστων
q
Να προσέχει το μαθητή όταν
μιλάει
q
Να ενδιαφέρεται για τις
εργασίες του
q
Να επαινεί τα επιτεύγματά του
ή ακόμη και να τα τιμωρεί, παρά να τα αγνοεί.
Τι πρέπει να
επιδιωχθεί:
*Ο δάσκαλος να
διαθέτει υπομονή – ειδικές γνώσεις – αγάπη
προς το παιδί
*Ειδική εκπαίδευση
των δασκάλων γιατί άλλα θεωρούν σωστά και
άλλα εφαρμόζουν στην τάξη
* Να μη γίνεται κακή
προετοιμασία του παιδιού από το σπίτι κατά
την είσοδό του στο σχολείο και ο δάσκαλος να
δείχνει περισσότερη ευαισθησία και προσοχή
κατά την πρώτη περίοδο φοίτησης του παιδιού
στο σχολείο
*Να υπάρχει
συνεργασία ανάμεσα στο σχολείο και την
οικογένεια
§
Βοηθούν στο
σπίτι υποστηρίζοντας τα ειδικά σχολικά
προγράμματα μα συμπληρωματικές ασκήσεις
για εμπέδωση σχολικών γνώσεων και απόκτηση
ατομικών και κοινωνικών συνηθειών και
δεξιοτήτων
§
Βοηθούν στο
σχεδιασμό και τη βελτίωση των ειδικών
εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αν έχουν
ειδικές γνώσεις
§
Δέχονται τη
βοήθεια και συμπαράσταση του δασκάλου αν
έχουν εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του
q
Να
ανταποκριθούν καλύτερα στο ρόλο τους
q
Να αποκτήσουν
στοιχειώδεις γνώσεις σχετικά με την ομαλή
εξέλιξη του παιδιού και την αντιμετώπιση
της διαταραχής
q
Να
ενθαρρυνθούν να συμμετέχουν στις
διαδικασίες εκπαίδευσης των παιδιών τους.